حدیث دوست: رهنمودها و دستورالعمل های سلوکی امام صادق علیه السّلام به عنوان بصری
غذای حلال جسم و روح
امام صادق (علیه السّلام) می فرمایند: وَ إِذا أکَلتَ فَکُل حَلالاً: هنگامی هم که می خواهی چیزی بخوری، لقمه ی حلال بخور.
» شرح استاد:
نقش غذای حلال در سیر الی الله بحث بسیار دقیقی است. عذا علاوه بر نیروی جسمانی، انرژی سیر معنوی ما را هم تأمین می کند. همین غذای مادی که فرد می خورد به او انرژی می بخشد تا در جلسه ای بنشیند، به بحث گوش دهد، دل دهد و از آن استفاده کند. اگر غذا نخورده بود، برای این کار انرژی نداشت. نمازی که فرد می خواند با انرژیی است که غذا در او ایجاد کرده است. خصوصیّات روحی و روانی ما هم متأثّر از غذاست. غذا در نوع روحیات و رفتارهای انسان نقش تعیین کننده ای دارد. خدای متعال به پیامبران خطاب کرد: يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا:1 اى پيامبران، لقمه ی پاک و حلال بخورید بخوريد تا عمل صالح انجام دهید.
لقمه خیلی مؤثّر است. هر لقمه ای نمی تواند روحیات لطیف معنوی در انسان ایجاد کند. با هر غذا و خوراکی نمی شود به مدارج معنوی رسید. روایت داریم کسی که چهل روز غذای حلال بخورد قلبش نورانیّت پیدا می کند. 2 پس لقمه ی حلال آثاری دارد؛ برای انسان نورانیّت قلب می آورد و انرژی عبادت و حال معنوی در انسان ایجاد می کند. همان طور لقمه ی حرام تاریکی دل و روح می آورد. انرژی خباثت، معصیت و گناه در انسان می آفریند.
گاهی شخص مراجعه می کند و می گوید: من دیگر از دست خودم خسته شده ام. می گویم: چه شده است؟ می گوید: من همه ی تلاشم را می کنم که فلان عمل را که می دانم درست نیست، مرتکب نشوم، مثلاً دروغ نگویم، غیبت نکنم، حسد نورزم، به گناه میل نکنم؛ ولی بالأخره غیبت از دهانم بیرون می آید، بالأخره دروغ می گویم. از دست خودم خسته شده ام. بعضی وقت ها می بینم بنده ی خدا راست می گوید. همه ی سعیش را می کند؛ ولی نمی تواند مانع سرزدن گناه از وجودش شود. کمی که دقیق می شوم می بینم مشکل از لقمه ای است که او می خورد. این لقمه است که انرژی گناه و اخلاق زشت را در او ایجاد می کند و تا لقمه اش پاک و حلال نشود، تلاش هایش اثری نخواهد داشت.
در سیر و سلوک تا انسان لقمه ی حلال نخورد، ذکر، عبادت، نماز و شب زنده داری اش هیچ دردی را دوا نخواهد کرد و اثری نخواهد بخشید. اینکه در روایات، طلب رزق حلال نُه دهم عبادت شمرده شده است، 3 به همین خاطر است. 4 اینکه برخی از بزرگان فرموده اند نُه دهم راه سلوک را رزق حلال طی می کند، همین است. چون عبادت، ذکر، خلوت، اطاعت، وقتی اثر می گذارد که انسان لقمه ی حلال خورده باشد. به این ترتیب لقمه ی حلال خیلی مهم است. از این رو امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: وقتی هم که خواستی بخوری، لقمه ی حلال بخور. حال که در مکتب امام صادق (علیه السّلام) طالب سیر و سلوک الی الله شدی، بدان که انسان با لقمه ی حرام و شبهه ناک به جایی نمی رسد.
آنچه گفته شد عیناً در مورد لقمه و غذای روحانی هم صادق است. همان طور که لقمه و غذای ظاهری وجود دارد، لقمه ی باطنی و معنوی هم هست. لقمه ی حلال بخورید. هرکس گفت: من عارف و اهل معرفتم و مکتب و مجلس سیر و سلوک دارم، به صرف ادّعا نمی شود سر سفره و پای صحبت او نشست.
در این زمینه روایات فراوانی از اهل بیت (علیهم السّلام) داریم. امیرالمؤمنین (علیه السّلام) به کمیل که از اصحاب سرّ آن حضرت بود، فرمودند: یا کُمَیلُ لا تَأخُذ إِلاّ عَنّا تَکُن مِنّا: 5 ای کمیل جز از ما اهل بیت نگیر تا از ما اهل بیت باشی.
هرکس کشف و کرامت یا تخته پوست و خانقاهی داشت، صلاحیّت ندارد سر سفره اش بنشینیم. نشستن سر هر سفره ای جز سفره اهل بیت (علیهم السّلام) ضرر دارد. لقمه ی حرام است. اگرچه آن لقمه غذای مقوّی باشد؛ ولی غذای حرام است. از این رو برخی که در سیر و سلوک به بحث ولایت بی توجّه اند و آن را بی اثر تلقّی کرده اند، اشتباه بزرگی مرتکب شده اند.
گرچه صوفی سنّی ای هم اگر حرف حقّی داشته باشد از کنار سفره ی اهل بیت (علیهم السّلام) دارد. 6 امام باقر (علیه السّلام) فرمودند: هر جای عالم که بگردید، به شرق عالم بروید یا به غرب آن، علوم حقیقی و معارف حقیقی را نمی یابید و پیدا نمی کنید مگر سر سفره ی ما اهل بیت.7 هر جای دنیا هم که لقمه ی مغذّی و مقوّی سر سفره اس هست، از سفره ی اهل بیت (علیهم السّلام) به آنجا رفته است. از این رو فلان صوفی اهل سنّت هم اگر صاحب معرفت یا کرامت شده، ریزه خوار سفره ی اهل بیت (علیهم السّلام) است، اگرچه خودش هم نداند؛ چون آب گوارای معارف الهیّه جز از سرچشمه ی اهل بیت (علیهم السّلام) در این عالم جاری نشده است. امیرالمؤمنین (علیه السّلام) فرمودند: یَنحَدِرُ عَنِّی السَّیلُ:8 همه ی سیل فیوضاتی که در این عالم جاری شده، از قلّه ی وجود منِ علی است. کس دیگری کاره ای نیست.
ذکر و فکر و دستورالعمل صحیح سلوکی که احیاناً در طریقت های اهل سنّت یا طریقت هایی که در عین شیعه بودن، از مسیر اهل بیت (علیهم السّلام) منحرف شده اند، پیدا می شود، آن هم از سفره ی اهل بیت (علیهم السّلام) است؛ ولی پیروان آنها با وجود لقمه ی حلال، سراغ لقمه ی مغذّی حرام و غصبی رفته اند. آن طریقت ها لقمه را از اهل بیت (علیهم السّلام) گرفتند؛ ولی غصب کردند و خود اهل بیت (علیهم السّلام) را انکار کردند. مثل پایه گذاران مذاهب اربعه ی فقهی اهل تسنّن که مطالب خود را از سر سفره ی امام صادق (علیه السّلام) برداشتند، امّا حرام خواری کرده و برای خود دکّانی باز کردند. از این رو اگر چیز به دردخوری سر سفره ی ابوحنیفه، شافعی، احمد حنبل و مالک بن انس پیدا شود، از سفره امام صادق (علیه السّلام) به آنجا رفته است. آنها ولایت اهل بیت (علیهم السّلام) را انکار کردند و این لقمه ها را عرضه نمودند؛ لذا لقمه هایشان غصبی و حرام است. کسی که سر سفره ی آنها بنشیند، حرام خواری کرده است. جز سر سفره ی اهل بیت (علیهم السّلام) انسان سر هر سفره ای نشست، اگرچه غذای آن سفره لذیذ و مقوّی باشد، ولی غذای حرام است.
............................................................
پی نوشت ها:
1. سوره ی مؤمنون، آیه ی 51.
2. مجلسی، بحارالانوار، ج 100، ص 16.
3. مجلسی، بحارالانوار، ج 100، ص 7.
4. گاهی اوقات از این روایات سوء استفاده می شود. مثلاً به فردی می گوییم: چرا این قدر برای مالدنیا حرص می زنی؟ برای خودت یک دقیقه استراحت گذاشته ای؟ نه. وقت تفکّر؟ نه. وقت مطالعه؟ نه. وقت عبادت؟ نه. همه ی وقتت را از صبح تا شب برای کسب مال دنیا صرف می کنی. می گوید: مگر نشنیده ای نُه دهم عبادت طلب معیشت و رزق حلال است؟ من دنبال رزق حلالم. دنیاطلبی اش را می خواهد با این روایات توجیه کند.
5. مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 264.
6. ن. ک. به: مهدی طیّب، سرّحقّ، صص 88 – 90 و 96 و مهدی طیّب، شراب طهور، صص 31 و 32.
7. کلینی، کافی، ج1، ص 43 و 51.
8. سیّد رضی، نهج البلاغه، ص 48.
جلسات هفتگی استاد مهدی طیّّب، هر پنجشنبه ساعت 15:00 بصورت " زنده " از این سایت پخش می شود.
-:- -:- -:- -:- -:- -:- -:- -:- -:- -:-