دنيا تنها نمود و جلوه‌اى گذراست و همچون سرابى است كه تنها جلوه‌اى از آب دارد

 

يكى ديگر از روحيّاتى كه در اثر محبّت خدا و ثبات در توحيد و نيل به اطمينان و يقين به‌وجود مي‌آيد، از يك سو، بي‌اهمّيّت ديدن ظواهر دنيا و زهد و بي‌رغبتى به آن و از سوى مقابل، مهم تلقّى كردن باطن و آخرت و رغبت و اهتمام به آن است. ¹

 

در نظر عارفان، دنيا تنها نمود و جلوه‌اى گذراست و همچون سرابى است كه تنها جلوه‌اى از آب دارد ولى از واقعيّت و خواصّ آب بى بهره است و تشنه‌اى را سيراب نمى كند.

به بيان ديگر دنيا و آنچه در آن ديده مى شود رؤيايى بيش نيست كه لحظاتى شخص را به خود مشغول مى كند و پس از بيدارى، اثرى از آن بر جا نمى باشد. پيامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)  مى فرمايند:اَلنّاسُ نيامٌ فَاِذا ماتوا انتَبَهوا: مردم در خوابند و هنگامى كه به موت نايل شدند، بيدار مى گردند.² آنچه شخص در خواب مى بيند رؤيايى بيش نيست. امام حسين(علیه السّلام) مى فرمايند: وَ اعلَموا اَنَّ الدُّنيا حَلوَها وَ مُرَّها حُلمٌ وَ الاِنتِباهُ فِى الآخِرَةِ :بدانيد شيرينى ها و تلخى هاى دنيا رؤياست و بيدارى، در آخرت است.³ امام باقر(علیه السّلام) نيز مى فرمايند: اَنزِلِ الدُّنيا كَمَنزِلٍ نَزَلتَهُ ثُمَّ ارتَحَلتَ عَنهُ اَو كَمالٍ وَجَدتَهُ فى مَنامِكَ فَاستَيقَظتَ وَ لَيسَ مَعَكَ مِنهُ شىءٌ. اِنَّما ضَرَبتُ لَكَ هذا مَثَلا ِلأَنَّها عِندَ اَهلِ اللُّبِّ وَ العِلمِ بِاللهِ كَفَىءِ الظَّلالِ :در دنيا همچون منزلى كه در آن فرود آمده‌اى و سپس از آن سفر كرده‌اى، منزل كن. يا با آن همچون مالى كه در خوابت آن را يافته‌اى و سپس بيدار شده‌اى و چيزى از آن در بيدارى با تو نيست، رفتاركن. بدين سبب اين مثال را براى تو زدم كه نزد اهل خرد و معرفت الله، دنيا همچون سايه ى درحال برچيده شدن است.⁴ و نيز مى فرمايند: هَلِ الدُّنيا اِلّا دابَّةٌ رَكِبتَها فى مَنامِكَ فَاستَيقَظتَ وَ اَنتَ عَلى فِراشِكَ غَيرَ راكبٍ :آيا دنيا جز مركبى كه در رؤيايت بر آن سوار شدى، سپس بيدار شدى در حالى كه در بسترت بودى و بر چيزى سوار نبودى، چيزى هست؟⁵

 

 

 

»دنيا قبر مؤمن است و قبر، يا روضه‎ای از باغ‎های بهشت است و يا حفره‎ای از حفره‌های دوزخ؛ اِمّا رَوْضَةٌ مِنْ رِياضِ الجَنانِ وَ اِمّا حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النّيرانِ. ان‎شاءالله دائم از نار كم شود و همه را جنان در بر بگيرد.

 

»دنیا قبر مؤمن است. شیعیان امیرالمؤمنین علیه‎السّلام قبرشان همین دنیاست و لذا هر چه در روایات در مورد عالم قبر گفته شده است را می‎توانند در زندگی دنیویشان پیدا کنند. در دنیا دو دسته افراد به سراغ مؤمن می‎آیند و معاشر او هستند؛ یک دسته کسانی که او را اذیت می‎کنند و غصّه‎دار و محزون می‎کنند، یک دسته هم کسانی که به او محبّت می‎کنند و به او بشارت می‎دهند و او را خوشحال می‎کنند. این دو دسته هم‌نشین و معاشر خوب و بد مال عمل خود آدم است. این رفیق‎ها با هم مقابله می‎کنند و هر کدام که غالب شد، دسته‎ی مقابل بساطش را جمع می‎کند و می‎رود.

 

ان‎شاء‎الله طوری عمل کنیم که رفقای خوب زیاد شوند. از خدا بخواه که رفقای اهل دنیا را کم کنی و رفقای خوبت را زیاد کنی. کسی که رفقای قشنگش بروند و آشغال‎ها باقی بمانند، خیلی به او سخت می‎گذرد و اگر آشغال‎ها بروند و قشنگ‎ها بمانند، خیلی به او خوش می‎گذرد. خدا دو قبر برای مؤمن قرار نمی‎دهد. اگر مؤمن حواسش جمع باشد و این را پیدا کند که همین دنیا قبر اوست، دیگر پس از فوت فشار قبر و حساب قیامت نخواهد داشت، ولی اگر این را نفهمد، همه‎ی آنها پس از فوتش برای او وجود خواهد داشت. انبیاء علیهم‎السّلام خواسته‎های مردم را برمی‎آورند و فشار قبر را از مردم برمی‎دارند. کسی که حاجات کسی را برآورده کند، فشار قبر را از او برداشته است و خدا هم فشار قبر را از خود او برمی‎دارد.

 

نان نداشتن، پول نداشتن، قدرت نداشتن بر انجام کاری که فرد می‎خواهد انجام دهد، اینها فشار قبر مؤمن است. کمک کنید فشار قبر را از مردم بردارید، چون خدا فشار قبر را در دنیا و بعد از مرگ، از شما بر می‎دارد. اگر اشخاص بزرگ را شناختی و توانستی فشار قبر یکی از آنها را کم کنی، برای همه فشار برداشته می‎شود. ان‎شاء‎الله خدا فشار قبر را در دنیا از همه بردارد.

 

 

- (دریافت فایل صوتی) شرح این فراز از کتاب گرانسنگ مصباح الهدی توسّط استاد مهدی طیّب [ حجم: 3.19 مگابایت و زمان: 27 دقیقه]

 

ورود به سایت اهل ولاء

 

عارفانه ها و عاشقانه ها ؛ دنيا و آخرت

 

.: عارفانه ها و عاشقانه هاي مرحوم ميرزا اسماعيل دولابي :.

 

 

* اگر دنيا براي شما زندان است . بشارت باد بر شما كه عزيز مصر وجود كه صاحب الامر است با زنداني مي نشيند ، همانگونه كه يوسف كه عزيز مصر بود با برادرش بنيامين كه زنداني بود نشست .

* دنيا كوچه بن بست است لذا هر كه داخل اين كوچه شود بالاخره بر مي گردد . انّا لله و انّا اليه راجعـــــون .

* آخرت مثل گل است ، تا دست دراز كني آن را بچيني اول خار آن آزارت مي دهد ولي بعد بوي خوش آن تو را شاد كرده و غم خار را هم از بين مي برد .

 

مصباح الهدي

 

 

دنيا ، آخرت و برزخ ( ادامه )

 

·   در نظر اهل معرفت ، دنيا حقيرتر و كم ارزشتر از آن است كه هدف زندگي شخص قرار گيرد و تمام اهتمام خويش را براي نيل به آن اختصاص مي دهد يا از بود و نبود آن متاثر گردد .

·   دنيا تنها نمود و جلوه اي گذراست و همچون سرابي است كه تنها جلوه اي از آب دارد ولي تشنه اي راسيراب نمي كند .

·   پيامبر اكرم ( ص ) : الناس نيام ؛ مردم در خوابند و آنچه شخص در حين خواب مي بيند روياست و رويا واقعيت خارجي ندارد و تنها در خيال شخص وجود دارد و پس از بيدار شدن شخص ، اثري از آنچه در رويا مي ديد بر جا نخواهد بود . دنيا رويايي بيش نيست . كسي كه خواب مي بيند كه ثروت هنگفتي به دست آورده و از خوشحالي چنان مي خندد كه حتي آثار آن در بدنش نيز ظاهر مي شود و اشخاصي كه بيدارند صداي خنده را از بدنش مي شنوند و نيز كسي كه خواب مي بيند تمام دارائيش آتش گرفته و خاكستر شده و از شدت ناراحتي به سختي مي گريد به نحوي كه آثار آن در بدنش نيز ظاهر شده و كساني  كه بيدارند صداي گريه را از بدنش مي شنوند ، وقتي اين دو نفر بيدار شوند ، نه ديناري از ثروت نفر اول در دستش خواهد بود و نه ذره اي از دارايي نفر دوم از دستش رفته است . لذا كساني كه بيدارند و صداي خنده و گريه اين دو را مي شنوند ، هم به خنده نفر اول مي خندند و هم به گريه نفر دوم . موفقيت و شكست و دارايي و تهيدستي و شادي و غم اهل دنيا ، همه بي پايه و براساس خيال است .

·   با توجه به تحقيقات علمي كه اثبات كرده است طولاني ترين روياهاي اشخاص كه طي آن حوادث دهها سال را به خواب مي بينند ، بيش از ثانيه هايي طول نمي كشد ، به اين آيه قرآن مي توان توجه كرد كه : يوم تقوم الساعه يقسم المجرمون ما لبثوا غير الساعه ، و دريافت كه ساليان دراز عمر دنيوي رؤيايي بيش نيست كه پس از بيدار شدن در قيامت ، شخص متوجه مي شود كه جز لحظاتي نبوده است .

·   پس آنچه در دنياست صرفا جلوه اي گول زننده است و نبايد فريفته آن شد . تنها ارزش دنيا به اين است كه با صرف كردن آن در راه خدا ، خشنودي و رضايت الهي را جلب نمود و به قرب الهي و كمال انساني راه يافت .

دنيا چو حباب است و ليكن چه حباب

ني بر سر آب ، بلكه بر روي سراب

آن هم چه سراب ، آن كه بينند به خواب

وان خواب چه خواب ، خواب بد مست خراب

 

·   دنيا نيستش كه نيست ، هستش هم نيست . آخرت هستش كه هست ، نيستش هم هست . در آخرت بيداري هست ، حيات هست ، عزّت هست ، غنا هست ، علم هست ، قدرت هست ، و خواب نيست ، مرگ نيست ، مرض نيست ، ذلّت نيست ، فقر نيست ، جهل نيست ، ضعف نيست . نيست آخرت هم هست است .

·   دنيا مغلوبش كه مغلوب است ، غالبش هم مغلوب است . آخرت غالبش غالب است ، مغلوبش هم غالب است . ذلت دنيا ذلت است ، عزّتش هم ذلّت است . آخرت عزّتش كه عزّت است ، ذلتش هم عزّت است .

 

·   برزخ بين دنيا و آخرت است مثل بين الطلوعين كه بين شب و روز است . مؤمن وقتي از جاذبه صد در صد دنيا خارج و به سمت آخرت جذب مي شود ، حالتي كه درصدي از جاذبه دنيا و درصدي از جاذبه آخرت بر او مؤثر است ، برزخ سير اوست . وقتي در جاذبه دنيا قرار مي گيرد ، غصه و حسرت و نگراني او را در بر مي گيرد ، و هنگامي كه در جاذبه خدا و آخرت قرار مي گيرد ، آرامش و شادي او را در بر مي گيرد . اين حالت ادامه دارد تا اينكه شخص كاملا از جاذبه دنيا خارج شود و برزخ سير او تمام شود و كاملا در جاذبه خدا و آخرت قرار گيرد و آرامش و شادي هميشگي بر او حاكم شود .

 

·   آنچه با اساس و پايدار و واقعي است آخرت و حقايق آن سوي دنيا و عالم طبيعت است . مؤمن اهل معرفت ، آخرت را هدف خويش قرار مي دهد و از دنيا براي نيل به آن استفاده و هزينه مي كند .

·   دنيا و آخرت ضد همند و هر يك را جدي بگيري ، ديگري بازي خواهد بود . دنيا بازي است و آخرت جدي است . كساني كه دنيا را جدي مي گيرند ، خدا و قيامت و دين ، همه برايشان بازي خواهد بود چون به هر قيمتي شده مي خواهند در امور دنيوي تفوق پيدا كنند .

 

دنيا ، آخرت و برزخ

 

پيامدها و آثار اطمينان و يقين توحيدي

 

7.         دنيا ، آخرت و برزخ

قرآن مي فرمايد : انما الحيات الدنيا لعب – و ماهذه الحيوه الدنيا الا لعب

* اگر آنچه تقديرالهي است واقع مي شود و آنچه خدا روزي مقرر داشته است به شخص مي رسد ، پس تلاش و فعاليت دنيوي شخص چيزي جز بازي نيست ، منتها بازي سودمندي است و اگر شخص خوب و درست بازي كند ، هم از آن لذت مي برد و هم مانند بازي هاي ورزشي كه سلامت و ورزيدگي جسم و شادابي و طراوت روان را در پي مي آورند ، موجب تكامل و تعالي انسان و قرب او به حضرت حق از طريق جلب رضايت و خشنودي پروردگار مي شود .

عرصه زندگي دنيوي به مثابه يك ميدان بازي فوتبال است كه ابتدا مربي ، توپ را به سمت بازيكنان روانه مي كند تا آنها نيز با ضربه پا آن را به سمت مربي برگردانند و با اين تمرين نحوه صحيح زدن توپ با را ياد بگيرند . سپس مربي قواعد و مقررات بازي فوتبال را به آنان مي آموزد ، آن گاه بازيكنان را به دوگروه يازده نفره تقسيم مي كند و توپ را بين آنها مي اندازد تا بازي كنند و خود نيز به عنوان داور به نظارت بر بازي آنها مشغول مي شود .

* در اين بازي اگر بازي كنان توجه داشته باشند كه هدف صرفا اين است كه از طريق اين بازي مقداري فعاليت بدني بكنند تا جسمي سالم و ورزيده و روحي شاداب و پر طراوت پيدا كنند و اساسا مهم نيست كه در طول بازي گل بزنند يا بخورند ، در اين صورت بازي گرم و شادي را انجام مي دهند و هيچ انگيزه اي براي حرص خوردن و نگراني ، يا عصبانيت و بد اخلاقي با همبازيهاي خود ، يه به خشونت كشاندن بازي و تعدي از مقررات بازي ، و ... نخواهند داشت و در پايان نود دقيقه كه داور سوت پايان بازي را به صدا درمي آورد ، بازيكنان دو تيم  دست در دست يكديگر با خنده وشادي و صميميت و محبت ، با جسمي سالم و ورزيده و روحي شاداب و پرطراوت زمين بازي را ترك مي كنند . اما اگر در جريان بازي ، فراموش كنند كه آنچه بدان مشغولند بازي است ، آن را جدي مي گيرند . در اين صورت هدف عوض مي شود و به جاي سلامت و ورزيدگي بدن و طراوت و شادابي روان ، هدف پيروزي و غلبه بر تيم مقابل مي شود . در شرايط جديد بازيكنان دو تيم در طول مدت بازي ، دائم نگران نتيجه نهايي اند و حرص و غصه مي خورند و با همبازيهاي تيم خود ، كارشان به اوقات تلخي و عصبانيت مي كشد و در رابطه با تيم مقابل بازي را به خشونت مي كشانند و براي اينكه به هر قيمت كه شده ، برنده شوند ، در موارد بسياري از مقررات بازي تخلف مي كنند و ... . هنگامي زمان بازي تمام مي شود و داور سوت پايان بازي را به صدا در مي آورد ، بازيكنان با اعصابهاي فرسوده در اثر نود دقيقه اضطراب و حرص و غصه خوردن و با كدورت خاطر از همبازيهاي خود و با آسيبهايي كه در اثر كشيده شدن بازي به خشونت ، به بدنهايشان وارد آمده است ، زمين بازي را ترك مي كنند . از دست رفتن آثار مثبت بازي و پديد آمدن اين پيامدهاي تلخ ، همه نتيجه اين بود كه فراموش كردند دارند بازي مي كنند و مساله جدي نيست .

 

* اما اگر در جريان فعاليتهاي دنيوي فراموش كنند كه دنيا بازي است و آن را جدي تصور كنند ، تعالي و تكامل انساني و تقرب الي الله فراموش شده و هدف تفوق و پيش افتادن در رقابتهاي دنيوي مي شود و آن گاه وجودشان لبريز اضطراب و حرص و حسرت و غصه مي گردد و چون مي خواهند به هر قيمتي شده بر رقباي خود غلبه كنند از مقررات بازي دنيا ، يعني احكام شرع ، تخلف مي كنند و به حقوق ديگران تجاوز نموده و به تقلب و تزوير متوسل مي شوند و پس از عمري زندگي تلخ و زجرآور ، هنگامي كه داور عالم ، پايان بازي دنيا را اعلام مي كند ، در اثر آلودگي به حرام و ظلم ، با روحي منحط ّ ، به سوي عذاب ابدي رهسپار مي گردند . از دست رفتن لذت زندگي و مبتلا شدن به اين انحطاط و عذاب ابدي و محروم شدن از كمال و بهشت جاويد و قرب و لقاء الهي ، همه به اين خاطراست كه فراموش كردند ، زندگي دنيا بازي است .

* انسانها هم در عرصه زندگي دنيوي اگر توجه داشته باشند كه زندگي دنيوي بازي است ، حين انجام فعاليتهاي دنيوي ، با اعصابي آرام كار مي كنند و لذت مي برند و انگيزه اي هم براي برخوردهاي آزار دهنده  با ديگران و يا پايمال كردن و تضييع حقوق آنها ندارند ؛ زيرا مي دانند آنچه  از روزي كه خداوند براي آنها مقدر كرده است به آنها خواهد رسيد و حرص و تقلا و تعدي به حقوق ديگران بر روزي آنها نخواهد افزود و جايي هم براي نگراني وجود ندارد چون روزي آنها تضمين شده است . در نتيجه در بازي زندگي دنيوي كه مقرراتش همان احكام شرع است ، با لذت و شادي ، فعاليتي سالم و بدون تقلب و سوء استفاده و تضييع حقوق ديگران و آلوده شدن به حرام ، انجام داده و هنگامي هم كه خداوند كه به منزله مربي و داور است ، ختم بازي دنيا را اعلام مي كند ، پس از عمري لذت و آرامش ، در حالي دنيا را ترك مي كنند كه به علت سلامت و صلاح در كارهايشان ، به مراتب بلند كمال انساني راه يافته و به سوي بهشت ابدي و قرب و لقاء الهي رهسپار مي شوند .

 

* در مدرسه آفرينش ، هدف ، تعالي و تقرب انسانها به خدايتعالي ، درس ، كسب معرفت ، و طاعت و عبادت و بندگي حضرت حق ، و زنگ تفريح كه براي بازي و خستگي در كردن ، در بين كلاسها پيش بيني شده ، فعاليتهاي دنيوي است .  

 

*   دانش آموزان مدرسه آفرينش به سه گروه تقسيم مي شوند :

اندكي از دانش آموزان هنگام زنگ تفريح ، يعني فعاليتهاي دنيوي ، گوشه حياط مدرسه ، يعني گوشه خانقاه و كنج صومعه و ديري ، افسرده و بيحال مي ايستند و در بازي ، يعني فعاليتهاي دنيوي شركت نمي كنند و تارك دنيا مي شوند . اين دانش آموزان چون در زنگ تفريح بازي نمي كنند ، خستگي كلاس قبل ؛ از بدنشان بيرون نمي رود و زنگ بعد با همان خستگي به كلاس مي روند و لذا فراگيري و رشد چنداني هم ندارند . اين دانش آموزان دچار مشكل و ناراحتي رواني اند كه در بازي شركت نمي كنند و بايد توسط مشاور و روانشناسي مورد معالجه قرار گيرند .

رسول اكرم ( ص ) مي فرمايند : لا رهبانيّه في الاسلام ؛ در اسلام رهبانيت وجود ندارد .

 

گروه دوم دانش آموزان كه اكثريت كلاس را تشكيل مي دهند ، هنگام زنگ تفريح ، يعني فعاليتهاي دنيوي ، با شتاب به حياط مدرسه ، يعني عرصه فعاليتهاي دنيوي ، مي آيند و گرم بازي مي شوند ، لكن در اثناي بازي فراموش مي كنند كه ما آمده ايم بازي كنيم تا خستگيمان برطرف شود ، لذا كار را جدي مي گيرند و درنتيجه در طول بازي چنان دچار اضطراب و حرص و غصه مي شوند و چنان با يكديگر بد اخلاقي مي كنند و به يكديگر صدمه مي زنند ، كه صدها بار خسته تر از وقتي مي شوند كه از كلاس بيرون آمده بودند . هنگامي هم كه زنگ كلاس مي خورد ، مثلا مؤذّن بانگ بر مي دارد كه حيّ علي الصّلاه ، يعني به سرعت به كلاس بياييد ، اصلا صداي زنگ را نمي شنوند و توجهي به آن نمي كنند به گونه اي كه برخي اساسا تا پايان كلاس ، به كلاس نمي روند و برخي ديگر ديرتر از ساير دانش آموزان در حالي كه بيشتر وقت كلاس طي شده و در شُرف پايان است ، صرفا براي اينكه به عنوان غائب نامشان ثبت نشود ، به كلاس مي روند ولي در كلاس هم تمام حواسشان به بازي زنگ تفريح است و براي زنگ تفريح بعد نقشه مي كشند و كوچكترين استفاده اي از مطالب كلاس نمي برند . همچون كساني كه غرق كار دنيايند و در آخرين لحظات قبل از قضا شدن ، به نماز مي ايستند و در طول نماز هم تماما در فكر كارهاي دنيويشان مي باشند . اين ها مردودين كلاس خواهند بود .

گروه سوم دانش آموزان كه اقليتي را تشكيل مي دهند ، همان اهل معرفتند كه توجه دارند كه زندگي دنيا جدي نيست و بازي است . اين گروه هنگام زنگ تفريح ، يعني وقت فعاليتهاي دنيوي ، به حياط مدرسه مي آيند و گرم بازي مي شوند ، لكن چون توجه دارند كه مساله جدي نيست ، با اعصابي آرام بازي لذتبخشي مي كنند و خستگيشان كاملا برطرف مي شود و به محض به صدا در آمدن زنگ كلاس ، نخستين كساني هستند كه در كلاس درس حاضر مي شوند و بيشترين بهره را از كلاس درس مي برند . اين گروه شاگرد اول هاي كلاس در مدرسه آفرينش اند .

اينان هم  تمامي فعاليتهاي لازم دنيوي شركت مي كنند و هم در حد معتدل به آن كارها زمان اختصاص مي دهند به نحوي كه براي امور معنوي و اخرويشان زمان كافي باقي مي ماند و هم با شادابي و طراوت كلاسهاي تعادلي و تقرب الي الله را پي در پي طي مي كنند .