.: در محضــــــــر استاد مهــــــــدی طیّب :.

 

 

برخی گروه های صوفیه برای تربیت سالكان ، ریاضت های مشقّت آمیز و اعمال عبادی خاصی را ابداع و تجویز می كنند كه به هیچ وجه ریشه ای در متون دینی و تأییدی در سنّت و سیره معصومین ( علیهم اسلام ) برای آنها نمی توان یافت . این ریاضات و عبادات ، سالك را از زندگی متعادل انسانی كه اسلام برای فرد مسلمان می پسندد و پیامبر و ائمّه ( علیهم اسلام ) و صحابه شایسته آنان در قالب آن رفتار می كردند ، خارج می سازد .

 

در این مورد باید توجه كرد كه اوّلاً  آنچه از اعمال و عبادات كه برای رشد و تكامل انسان مسلمان لازم و مفید بوده است ، شارع مقدس در قالب احكام دین ، در طیف گسترده عمل به واجبات و ترك محرّمات و عمل به مستحبّات و ترك مكروهات و بسنده كردن به حدّاقل و تنها در حدّ رفع ضرورت پرداختن به مباحات ، مقرّر داشته است . از سوی دیگر دشواری ها و مشقّاتی را كه تحمّل آنها برای رشد و تكامل هر شخص لازم است ، خداوند به طور طبیعی در جریان زندگی وی پیش می آورد و در نتیجه اگر شخص طالب رشد و تكامل است باید با روح صبر و تسلیم و رضا با آن مشكلات مواجه شده و از صمیم دل و جان ، طبق دستورات الهی ، و بی آنكه به رفتاری دیگر مایل باشد ، در آن موقعیت عمل كرده و در برابر آن مشكلات عكس العمل نشان دهد . گریز از ریاضت های خداداد و پرداختن به ریاضت های خودساخته ، رشد و تكامل واقعی در پی نخواهد داشت . بنابراین پرداختن به عبادات خود ساخته و تحمیل نمودن ریاضت های تصنعی بر خود ، نه مفید است و نه لازم .

 

ثانیاً در موارد بسیاری فشار بیش از اندازه وارد كردن به خود در قالب عبادت های افراطی و ریاضت های شاقّ ، نه تنها موجب تسریع در نیل به مقصود نمی شود ، كه به مبتلا شدن شخص به فرسودگی و ضعف و بیماری های جسمی و عصبی و نیز خستگی و افسردگی روحی 1 و دلزدگی و بی رغبتی به عبادت و معنویت و دیانت منجر شده و نهایتاً شخص برای همیشه از رسیدن به مقصود بازمانده و یا لااقلّ دستیابی او به مقصود به تأخیر می افتد . بنابراین چنین رفتارهای افراطی و خارج از رویّه ، نه مفید است و نه لازم . راه نیل به مقصود پرهیز از عجله و شتابزدگی و تن دادن به حركت تدریجی و معتدل و پیشه كردن طریق صبر و انتظار است . 2

 

رهرو آن نیست كه گه تند و گهی خسته رود

رهرو آن است كه آهسته و پیوسته رود

 

ثالثاً عبادت های افراطی و ریاضت های سخت ، سبب می شود كه اگر سالك به مراتبی از كمال هم دست یابد ، آن را ناشی از تلاش و تقلّای خود پنداشته و به عمل خویش متّكی و مغرور شود و به جای اینكه خدا را ربّ و پرورش دهنده و رشد دهنده خویش ببیند ، خود را در تكامل خویش مؤثّر بپندارد و این خودبینی و خدا را ندیدن ، به معنای سقوط به پایین ترین درجه انحطاط قابل تصور برای فرد است .

 

تكیه بر تقوی و دانش در طریقت كافریست

راهرو گر صد هنر دارد توكّل بایدش

 

رابعاً آنچه در طی طریق عرفان به سرعت نیل به مقصود كمك می كند افزودن بر میزان صدق و اخلاص و شوق و محبت در عمل است نه افزایش حجم و مقدار عمل . به بیان دیگر باید به ارتقاء كیفیت و افزودن بر حُسن عمل اهتمام ورزید نه بر زیاد كردن حجم و افزودن كمیت آن .

 

خامساً با توجه به توفیقی بودن عبادات و منوط بودن آن به مقرّر شدن از سوی شارع ، ابداع عبادات خودساخته ، نوعی بدعت است و بدعت در دین و افزودن خود ساخته های خویش بر آن ، به یقین عملی حرام و مورد انزجار خداوند است و با فعل حرام و منفور پروردگار ، قطعاً به قرب الهی نمی توان راه یافت و كسی كه چنین بدعت هایی را جعل مي كند و كسانی كه به این بدعت ها عمل می كنند ، نه تنها مقرّب و محبوب خداوند نیستند ، كه منفور و مطرود درگاه الهی اند . همان گونه كه قرآن كریم به پیامبر اكرم ( ص ) امر كرد : بگو اگر براستی خدا را دوست دارید از من پیروی كنید تا خدا شما را دوست بدارد و محبوب خدا شوید . 3 و به مؤمنان فرمود : هر آینه در وجود و رفتار پیامبر خدا بهترین الگو برای تأسّی و پیروی شما وجود دارد . 4 تنها راه نیل به مدارج كمال ، اقتدا به پیامبر و اهل بیت بزرگوارش ( علیهم اسلام ) و پرهیز از هر نوع بدعت گذاری و رفتارهای بدعت آمیز است .

 

..........................................................................

1. رجوع شود به پاورقی صفحه 119 كتاب مذكور .

2. رجوع شود به پاورقی صفحه 120 كتاب مذكور .

3. سوره آل عمران ، آیه 31 .

4. سوره احزاب ، آیه 21 .

سرّحقّ